درحالیکه پس از پایان جنگ سرد، دموکراسی سازی درانواع گوناگون ان  یک روند متداول درجهان سوم شده است، هم اندیشمندان سیاسی ، هم مخالفان دموکراسی  وهم مردم عادی کشورهای جهان سوم ، با توجه به شکست وریختهایی که درجریان روند دموکراتیک سازی به ظهورمی پیوندند، این سوال را مطرح می سازند که آیا دموکراسی می تواند به کلید حل معضلاتی تبدیل گردد که ازقرنها بدینسو روی هم تراکم نموده اند؟

دیدگاه مختلف است. درکشورهای جهان سوم که بیشتر سابقه دولتهای استبدادی واقتدار گرا داشته اند، مخالفان دموکراسی هرآن درآرزوی برگشت  گذشته می باشند وبا هرافت درتطبیق دموکراسی آن را به حیث یک نظام غیرکارآمد وتجملی مورد تخطئه قرار می دهند.

نظریه پردازان لبرال نیز دموکراسی را تنها درنوع غربی آن یعنی به عنوان یک چهارچوب معین حکومتداری گروههای نخبه مطرح ساخته وازآن انتخابات آزاد، ومنصفانه ، کثرت گرایی سیاسی وآزادی بیان وافکار را منظورمی دارند. گاهی دموکراسی تنها به انتخابات خلاصه می شود. دربسا موارد مجریان امور خود به این معیارات پابندی نشان نمی دهند وزمینه بحرانات وبی ثباتی سیاسی را به وجود می آورند. نمونه های متاخر آن قتل بی نظیربهوتو درپاکستان و حوادث خشونتبار جاری در کنیا می باشد.

 معیارمردم عادی برای تایید هرنظام سیاسی ومنجمله دموکراسی، درقدم اول  بهبود شرایط زندگی شان است.فقر وبیخانمانی واگیر درافغانستان همراه با سرمای سرد وسوزان بارها این سوال را دربین مردم مستمند شهرها ودهات به وجود آورده است که هرگاه دموکراسی چنین فضایلی دارد ؛ چرا درافغانستان نمی تواند به ثمربنشینید.  

 احمد ضیا رفعت استاد دانشگاه وسخنگوی شورای متحد ملی افغانستان مشکل را اینطور مطرح می کند:

"گاهی ازسوی بعضی ازمحافل روشنفکری وسیاسی  چنین عنوان می شود که گویا افغانستان هنوز برای تطبیق دموکراسی آماده نیست. اما واقعیت امر چیز دیگری است؛ جامعه افغانستان شاید بیشتر ازجوامع دیگر ازدموکراسی استقبال می کند. این به خاطر استبداد تاریخی ای است که  دراین کشور رایج بوده است. ولی مسئله اینجا است که دموکراسی  با آن معیار ها واصول متاسفانه درافغانستان پیاده نشده است. البته دراین مورد یک مقدار جامعه جهانی کوتاهی کرده است ویک مقدارهم دولت افغانستان . معنی این سخن این است که دولت دربرابر رای مردم خود را مسئوول احساس نمی کند. یعنی اگر دولت پس از انتخاب شدن درمقابل رای مردم احساس مسئوولیت می کرد؛ وبه افکارعمومی داخل کشور ارج  می گذاشت، به خواستها وطرحهای منتقدان سیاسی اعتنا می کرد؛ بی هیچ تردیدی وضع دولت هم بهبود می یافت وبحرانهای موجود افغانستان هم به شدت کاهش می یافت."

رفعت دررابطه به اینکه آیا دولتها درقبال بهبود شرایط زندگی مردم تعهدی دارند ؟ براین نظراست که :

" اگرآن طوری که دموکراسی حکم می کند؛  دولت درراستای  شایسته سالاری و در راستای حکومت شفاف حرکت بکند، بسیاری ازگرههای کور موجود باز می شوند. وضعیت اقتصادی هم که قربانی فساد اداری دولت شده است. اینها درواقع افغانستان را به سمت  ناامنی و بحران اقتصادی – اجتماعی کشانیده اند. مجموعه این بحرانها است که مردم را نسبت به حاکمیت ناراض می سازد. واستنباط مردم این می شود که خوب؛ این دموکراسی که درواقع نتوانسته است گره گشای مشکلات عمده ملت باشد؛ به چه درد مردم می خورد؟"

آقای قسیم اخگر مدیرمسئوول روزنامه 8 صبح وکارشناس سیاسی افغانستان به دموکراسی دررابطه با محتوای آن ارزش گذاشته ومی گوید:

" فکرمی کنم دراین رابطه ضعف ازخود دموکراسی نیست، بلکه برخورد با دموکراسی است که چالشهایی ایجاد می کند. به هرحال یکی از اساسی ترین ویژگیهای دموکراسی  که دموکراسی را می توان با آن تعریف کرد؛ حضور آگاهانه وشعوری مردم  درنظام دموکراسی است. یعنی دموکراسی دراینجا یک ساختار میان تهی نیست که درهرجایی که کس خواست بتواند آن را پیاده بکند.

یکی ازاجزای اساسی دموکراسی که بدون آن دموکراسی فاقد معنی است؛ مردم است. به این اساس دربسیاری ازجوامع که دموکراسی به عنوان یک نظام شکلی  به وجود می آید؛  مثلاً انتخابات درآنجا وجود دارد؛ یک چیزبه نام پارلمان است ولی همه بدون محتوا است. بناءً مردم جمع می شوند تا به هرحال چیزی به نام پارلمان داشته باشند، اما اینکه چرا پارلمان داشته باشند؟ به این پرسش اغلب پاسخ ندارند. دراین صورت واضح است که چون رکن اساسی دموکراسی که حضور آگاهانه وشعوری مردم است؛ وجود ندارد. پس دموکراسی یک گپ پا درهوا است. یک شکل میان تهی که با دموکراسی که تعریف بخصوص خود را دارد، هیچ سروکاری ندارد.

 درغیرآن باید ازیاد نبرد که دموکراسی برای اقشار مختلف جامعه مفاهیم مختلف دارد. به طور مثال دموکراسی برای گرسنگان مفهوم نان را دارد. برای آنانی که روشنفکر واهل فرهنگ اند؛ به معنی آزادی بیان است. اگراین طورنباشد؛ دموکراسی مفهوم ندارد. باشکم گرسنه دموکراسی مفهومی ندارد ومجالی هم برای شما نمی دهد  که بدانید آزادی یعنی چه ؟ وقتی شما بیماراستید وبه طبیب ضرورت دارید؛   درچنین موقعیت شما به پزشک  نیاز دارید  وفرصت این را ندارید که به آزادی فکر کنید."

عدم کنترول اعمال جنایتکارانه شرکتهای امنیتی خصوصی درعراق وافغانستان

ازجمله دهها گزارشی که درمورد پامال ساختن حقوق بشر توسط شرکتهای امنیتی خصوصی  که با وزارت دفاع ایالات متحده  امریکا برای عملیات درعراق وافغانستان  قرار داد دارند، انتشاریافته است ؛ تنها بازجویی ازیک مورد صورت گرفته است.

دریک گزارش که زیرعنوان :" قرار دادیهای خصوصی درجنگ  وپایان دادن به فرهنگ معافیت "  انتشاریافته است گفته می شود که :

" برای حکومت ایالات متحده امریکا مسئوول دانستن این قراردادیان به خاطر بدرفتاریهای جنایتکارانه ای که انجام می دهند، مطرح نمی باشد." این گزارش متکی بر مصاحبه ها، اسناد محاکم، گزارشهای حکومتی  وسایراسناد غیرمحرمانه می باشد.

دیوید پرایس،  نماینده کنگره امریکا از ازکارولینای شمالی درهفته گذشته ضمن کنفرانس مطبوعاتی ای به مناسبت این گزارش مطالب بالا را اظهار داشته است. به نظروی :" معیارات برای استخدام وآموزش قراردادیهای امنیتی بسیاراندک اند. برفعالیتهای آنها نظارتی صورت نمی گیرد. بیشترین آنها گستاخ اند وکدام مسئوولیت حقوقی برای سوء رفتار آنها وجود ندارد."

درگزارش گفته می شود:" وزارت عدلیه؛  نخستین مسئوولیت را دراین بی عملی دارد... امروز اکثر قراردادیهای امنیتی خصوصی دریک محیط عمل می کنند که درآنجا مسئوول شدن به خاطر اعمال جنایتکارانه ندرتاً عملی می گردد. این امرموجب ایجاد یک فرهنگ معافیت شده است."

شرکت امنیتی قراردادی خصوصی  درسالهای اخیر به مثابه بخش مهم تلاشهای جنگی ایجاد شده اند. درجنگهای پیشین امریکا ؛ شرکتهای خصوصی قراردادی نقش بسیارکوچکی داشتند. اما امروزآنها بخش عظیم نیروهای امریکایی را درعراق تشکیل می دهند.

درحالیکه حکومت امریکا به اعمال این قراردادیها کمترتوجه می کند، اخبار وگزارشهایی که درمورد سوء اعمال این شرکتها انتشارمی یابند؛ کنگره امریکا را واداشته تا است تا برخی اقدامات جهت نظارت این قراردادیها را مطرح سازد.

به نظرکارشناسان شرکت " بلک واتر" یک نمونه خوب برای طرزکاراین شرکتهای قراردادی خصوصی است. ازاینرو ادامه این بدرفتاریها تاثیرمنفی برجنگ علیه ترور گذاشته ؛ هم برای نیروهای منظم نظامی وهم برای سیاست خارجی ایالات متحده امریکا مشکل آفرین است.